راهی برای فیلتر کردن شیطان
آیت‌الله مکارم شیرازی در تفسیر نمونه ذیل آیات ۱۸۳ تا ۱۸۵ سوره مبارکه «بقره» در بخش نکته‌ها به بیان اثرات روزه پرداخته است که در ادامه متن آن را می‌خوانیم؛
الف ـ اثرات تربیتى
روزه ابعاد گوناگونى دارد، و آثار فراوانى از نظر مادى و معنوى در وجود انسان مى‌گذارد، که از همه مهم‌تر «بعد اخلاقى» و فلسفه تربیتى آن است.
از فواید مهم روزه این است که: روح انسان را «تلطیف»، و اراده انسان را «قوى»، و غرایز او را «تعدیل» مى‌کند.
روزه‌دار باید در حال روزه با وجود گرسنگى و تشنگى از غذا و آب و همچنین لذت جنسى چشم بپوشد، و عملاً ثابت کند او همچون حیوان، در بند اصطبل و علف نیست، او مى‌تواند زمام نفس سرکش را به دست گیرد، و بر هوس‌ها و شهوات خود مسلط گردد.
در حقیقت، بزرگ‌ترین فلسفه روزه همین اثر روحانى و معنوى آن است، انسانى که انواع غذاها و نوشابه‌ها را در اختیار دارد و هر لحظه تشنه و گرسنه شد به سراغ آن مى‌رود، همانند درختانى است که در پناه دیوارهاى باغ بر لب نهرها مى‌رویند، این درختان نازپرورده، بسیار کم مقاومت و کم دوامند، اگر چند روزى آب از پاى آنها قطع شود پژمرده مى‌شوند و مى‌خشکند.
اما درختانى که از لابلاى صخره‌ها در دل کوه‌ها و بیابان‌ها مى‌رویند و نوازشگر شاخه‌هایشان از همان طفولیت طوفان‌هاى سخت، و آفتاب سوزان، و سرماى زمستان است، و با انواع محرومیت‌ها دست به گریبانند، محکم و با دوام و پر استقامت و سخت کوش و سخت جانند!
روزه نیز با روح و جان انسان همین عمل را انجام مى‌دهد و با محدودیت‌هاى موقت به او مقاومت، قدرت اراده و توان مبارزه با حوادث سخت مى‌بخشد، و چون غرایز سرکش را کنترل مى‌کند، بر قلب انسان نور و صفا مى‌پاشد.
خلاصه، روزه انسان را از عالم حیوانیت ترقى داده و به جهان فرشتگان صعود مى‌دهد، جمله لَعَلَّکُمْ تَتَّقُون: «باشد پرهیزگار شوید» اشاره به همه این حقایق است.
و نیز حدیث معروف: الصَّوْمُ جُنَّهٌ مِنَ النّار: «روزه سپرى است در برابر آتش دوزخ» اشاره به همین موضوع است.
در حدیث دیگرى از على(علیه السلام) مى‌خوانیم: از پیامبر(صلى الله علیه وآله) پرسیدند: چه کنیم شیطان از ما دور شود؟
فرمود: الصَّوْمُ یُسَوِّدُ وَجْهَهُ، وَ الصَّدَقَهُ تَکْسِرُ ظَهْرَهُ، وَ الْحُبُّ فِی اللّهِ وَ الْمُواظَبَهُ عَلَى الْعَمَلِ الصّالِحِ یَقْطَعُ دابِرَهُ، وَ الإِسْتِغْفارُ یَقْطَعُ وَتِینَهُ: «روزه روى شیطان را سیاه مى‌کند، و انفاق در راه خدا پشت او را مى‌شکند و دوست داشتن به خاطر خدا، و مواظبت بر عمل صالح دنباله او را قطع مى‌کند، و استغفار رگ قلب او را مى‌برد»!
وصایای عمومی حضرت علی علیه السلام: